صادرات در لغت به معنای انتقال کالا یا خدمات از یک کشور به کشور دیگر است و واردات به کالاهایی که در کشور یا کشورهایی ساخته و یا فراهم شده و از راه تجاری به یک کشور دیگر وارد گردد،گفته می شود.
صادرات و واردات و کالاهای صادراتی و وارداتی به سه گروه ذیل تقسیم می شوند:
«چگونه صادرات کنیم؟»این پرسش در ذهن بسیاری از صاحبان کسبوکار، مدیران شرکتها و حتی افراد معمولی جامعه است. به دنبال این سوال، چندین سوال دیگر نیز شکل میگیرد.
مجموعه این سوالات به ما نشان میدهد که آموزش صادرات موضوعی است که باید قبل از هر اقدامی به آن فکر کنیم. واقعیت آن است که بسیاری از افراد که آشنایی چندانی با این موضوع ندارند، مراحل انجام صادرات را یک کار معمولی و ساده میدانند.
در حالی که صادرات یک فرایند چند مرحلهای بوده که امکان دارد شما در یک یا چند مرحله از آن بتوانید نقش ایفا کنید. یک صادرکننده باید نکات زیادی را مدنظر داشته باشد. آن چیزی که صادرات را پیچیده و البته جذاب میکند، بینالمللی بودن آن است. همین مساله اطلاع از مقررات بینالملی، فرهنگ، زبان و سایر ویژگیهای ملل دیگر را ضروری میکند.
در حالی که اکثر ما یک دیدگاه ثابت و کلی از صادرات داریم، اما باید گفت که این کار به روشهای مختلفی صورت میگیرد که هر کدام از این روشها مزایا و معایب خاص خود را دارند. نمیتوان شرایط تمام صادرکنندگان و فعالان اقتصادی را یکسان در نظر گرفت.
هر کدام از آنها بسته به شرایطی که دارند میتوانند یکی از شیوههای مرسوم صادرات کالا را انتخاب کنند. از آنجا که این مرحله اولین گام برای آغاز فرایند تجارت بوده، بنابراین باید به دقت در خصوص انتخاب یک راه مناسب جهت صادرات تصمیمگیری کرد.
ممکن است شما با توجه به شرایطی که دارید، شخصا به صورت مستقیم این کار را انجام دهید یا برعکس، از طریق شرکتهای واسطهای دست به صادرات بزنید.
تسلط بر زبان تجارت بینالملل از آن جهت اهمیت دارد که هر کدام از آنها دارای بار معنایی و حقوقی خاص خود هستند. در واقع هر یک از این اصطلاحات دارای تعریف خاص خود بوده که در عقد قراردادهای تجاری یا بسیاری از موارد دیگر باید به آنها توجه کرد.
این اصطلاحات دهها مورد از واژگان تجارت بین الملل را در بر میگیرد که یک بازرگان کارکشته باید به تعداد قابل توجهی از آنها مسلط باشد. برخی از این اصطلاحات مربوط به گمرک و ترخیص کالا، برخی دیگر مرتبط با حملونقل کالا یا مسائل بانکی و ارزی است.
یکی از مهمترین مباحث در این خصوص، بحث اینکوترمز بوده که به یک سری قواعد در زمینه صادرات کالا اشاره دارد.
اصلاحات بازرگانی طیف وسیعی از واژگان را در برمیگیرد که یک بازرگان کارکشته باید به آنها تسلط کافی داشته باشد. این اصطلاحات به صورت یک قاعده بینالمللی بوده و در تمام فرایندهای تجاری باید به آنها توجه کرد.
تجارت و بازرگانی از زمان پیدایش انسان تاکنون وجود داشته و در آینده نیز همچنان وجود خواهد داشت. هر چند روندها و فرایندهای انجام این کار به مرور زمان دچار تغییر و تحول شده، اما داد و ستد کالا همواره یکی از مهمترین نیازهای بشر بوده و در آینده نیز ادامه خواهد داشت.
با این حال، انجام این کار مستلزم داشتن مهارت در برخی حوزهها و مسائل بوده که یکی از مهمترین آنها تسلط بر اصطلاحات بازرگانی خارجی است. اصطلاحات بازرگانی مهم در بازرگانی خارجی، واژگانی بوده که به صورت متفقالقول مورد قبول تمام کشورها، تجار و بازرگانان جهان است.
این واژگان هر کدام دارای بار معنایی خاصی در بازرگانی خارجی بوده و تسلط بر آنها بر تمام فعالان این حوزه ضروری است. اهمیت اصطلاحات تجارت بینالملل از آنجاست که هم در مکاتبات تجاری و هم در مذاکرات بازرگانی با طرفهای خارجی اهمیت خواهد داشت.
بنابراین عدم تسلط بر آنها، افراد را به دردسر خواهد انداخت. ما در این مقاله تلاش میکنیم تا به مهمترین این اصطلاحات اشاره و آنها را تعریف کنیم.
این اصطلاح مربوط به زمانی است که واردکننده یا صادرکننده قصد صادرات یا واردات کالای خود را داشته و نیاز به ترخیص کالا دارد. در اینجا فرد باید کالای خود و ویژگیهای آن را در فرم مربوطه وارد کند تا مسئولان گمرکی آن را بررسی کنند.
در واقع در اینجا صادرکننده یا واردکننده جهت ترخیص کالا، آن را به زبان خود معرفی خواهد کرد. تمام کالاها برای ورود یا خروج از کشور باید دارای اظهارنامه گمرکی بوده و این سند، یک الزام حقوقی برای فرد محسوب میشود. یعنی مسئولیت اظهارنامه و مشخصات درج شده در آن بر عهده فرد خواهد بود.
گواهی بیمه سند و برگهای است که نشان میدهد بیمهنامه برای کالای مذکور صادر شده است. بیمه کردن کالا در امر تجارت و بازرگانی معمولا ضروری بوده و این کار توسط شرکتهای بیمهای در داخل یا خارج از کشور صورت میگیرد. گواهی بیمه برگهای است که معمولا قابلیت انتقال ندارد.
اظهارنامه مبدا یکی دیگر از اصطلاحات بازرگانی خارجی است. اظهارنامه مبدا سندی است که در آن در خصوص مبدا کالای مورد نظر توضیح داده شده است. این سند میتواند فاکتور کالا یا هر برگه دیگری باشد. اظهارنامه مبدا توسط فردی که کالا را تولید کرده یا فردی که آن را صادر میکند، نوشته میشود.
سیاهه تجاری برگهای است که در آن مشخصات مربوط به کالا نوشته و از جانب فروشنده به نام خریدار صادر خواهد شد. در واقع براساس این سند هزینه کالای مورد نظر به حساب خریدار زده خواهد شد.
سیاهه تجاری باید حاوی برخی اطلاعات مهم از قبیل مشخصات خریدار و فروشنده، وزن کالا، ویژگیهای کالا، قیمت، شرایط پرداخت هزینه و برخی مواد باشد.
پیشفاکتور یکی از اصلیترین اصطلاحات مهم در بازرگانی خارجی است. پیشفاکتور در واقع یک سند یا توافقنامه اولیه محسوب میشود.
در واقع بعد از آنکه خریدار و فروشنده به توافق اولیه در خصوص معامله دست یافتند، فروشنده کالا پیشفاکتور را به نام خریدار صادر میکند. با استفاده از این پیشفاکتور، خریدار میتواند در کشور خود مقدمات ثبت سفارش کالا را انجام دهد.
وزن قانونی زمانی اهمیت پیدا میکند که حقوق ورودی کالا براساس وزن آن تعیین شود. براساس قانون گمرک، وزن قانونی کالا برابر است با وزن ناخالصی (وزن با ظرف) که وزن ظرف از آن کم شده باشد.
معمولا به این صورت بوده در گمرک وزن ظرفها کاملا مشخص و تعیین شده است. بنابراین به راحتی میتوان آنها را کم کرد. وزن قانونی مبنایی برای پرداخت عوارض و حقوق گمرکی خواهد شد.
سود بازرگانی مبلغی بوده که علاوه بر حقوق گمرکی و عوارض به هنگام واردات برخی از کالاها گرفته میشود. انجام این کار با استناد به مصوبه هیئت وزیران بوده و بیشتر به منظور حمایت از تولید داخلی صورت میگیرد.
میزان سود بازرگانی متغیر بوده و هر ساله میتواند تغییر یابد. بنابراین یک عدد ثابت و مشخص نیست. ضمن آنکه سود بازرگانی از تمام کالاها گرفته نشده و مربوط به برخی کالاهای خاص است. همچنین سود بازرگانی ارتباطی به کالاهای صادراتی ندارد.
این اصطلاح بازرگانی خارجی مربوط به حمل و نقل زمینی کالا است. تصور کنید یک کالا از مقصد روسیه به وسیله زمینی به ایران ارسال میشود. در بین راه باید از برخی کشورهای دیگر عبور کند. کارنه تیر باعث میشود تا تشریفات و امور گمرکی مربوط به کشورهای مابین دو کشور حذف شود. این کار روند تجارت کالا را از راه زمینی بسیار آسان خواهد کرد.
مانیفست یکی دیگر از اصطلاحات تجاری بوده که بسیاری از افراد با بارنامه آن را اشتباه میگیرند. مانیفست اشاره به مجموعه بارهای مختلفی دارد که توسط یک وسیله نقلیه حمل میشود. فارغ از این که آن بارها متعلق به چه افرادی خواهد بود.
معمولا توسط هر وسیله نقلیه (کشتی، قطار، هواپیما، کامیون) ممکن است مجموعهای از بارها حمل شود و همه آنها متعلق به یک نفر نباشد. مانیفست شامل برخی اطلاعات از قبیل گیرنده، فرستنده، ویژگیهای کالا، سند حمل و برخی اطلاعات دیگر است.
بارنامه که به آن اسناد حمل نیز میگویند به سندی اشاره دارد که معمولا توسط حمل کننده کالا صادر میشود. در بارنامه غالبا اطلاعات مهمی از قبیل مشخصات عامل حمل کالا، مشخصات گیرنده، هزینه حمل، نوع وسیله حمل، بندر بارگیری و تخلیه نوشته میشود.
داشتن بارنامه نقش زیادی در خصوص دریافت خسارت از شرکتهای بیمه دارد. بارنامهها خود در انواع مختلفی صادر میشوند که شامل بارنامه دریایی، هوایی، راهآهن، کامیون و سایر بارنامههای دیگر است.
استریپ به عملیاتی گفته میشود که در آن کالای مورد نظر بعد از رسیدن به مقصد بارگیری و به کامیون یا وسیله نقلیه انتقال داده میشود که در واقع همان عملیات تخلیه است.
در استریپ باید صاحب کالا یا نماینده وی به همراه لیست جابجایی حضور داشته باشد. عملیات تخلیه معمولا توسط لیفتراک از طریق کارگران صورت میگیرد. استافینگ نیز معمولا عکس استریپ خواهد بود. در استافینگ معمولا کالا از کامیون به داخل کانتینر منتقل میشود.
در قسمتهای قبل به مجموعهای از مهمترین انواع اصطلاحات بازرگانی اشاره کردیم. اما در اینجا قصد داریم تا به مهمترین موضوع در این خصوص یعنی اینکوترمز (Incoterms) بپردازیم. این اصطلاح ترکیبی از سه کلمه لاتین (International Commercial Terms) بوده که به معنای واژگان بینالمللی بازرگانی است.
یک کالا از بدو تولید تا رسیدن به دست خریدار مراحل مختلفی را طی میکند. ممکن است به صورتهای مختلفی این کالا به دست خریدار برسد. اصطلاحات اینکوترمز به صورت بینالمللی بوده و در برگیرنده حالتهای مختلف رسیدن کالا از تولیدکننده به خریدار است. به صورتی که در هر کدام از این حالتها، مسئولیتها و هزینههای را برای طرفین مشخص کرده است.
در حالات مختلف تحویل کالا، ممکن است دو طرف خریدار و فروشنده متقبل مسئولیتها و هزینههای مختلف شوند. Incoterms برای هر کدام از این حالات، واژگان و اصطلاحات مختلف را در نظر گرفته است.
اتاق بازرگانی بینالمللی مسئول تدوین اینکوترمز بوده و هر 10 سال یکبار آن را مورد بازبینی قرار میدهد. اما سوال این است که اینکوترمز چه کاربردی دارد؟ فرض کنید که تولیدکننده یا صادرکننده یک کالا هستید، شما میتوانید کالای تولید خود را در درب کارخانه یا در نقاط دیگری به خریدار تحویل دهید. بنابراین در قرارداد تجاری و اسناد مربوطه نیاز است که چگونگی تحویل کالا کاملا شرح داده شود.
در اینجاست که باید از اینکوترمز استفاده کنید. یعنی در قراردادها و اسناد حقوقی فیمابین طرفین ذکر میکنید که براساس کدام یک از حالا مختلف اینکوترمز قصد دارید کالا را به خریدار تحویل دهید.
بنابراین با این کار جای هر گونه تفسیر و تحلیل شخصی گرفته میشود و دو طرف میتوانند به یک سند واحد استناد کنند. برای استفاده از قواعد اینکوترمز باید سه نکته مهم را در نظر بگیرید.
نکته اول این است که حتما از قاعده اینکوترمز انتخاب شده را مشخص کنید. به عنوان مثال، ممکن است که شما قصد داشته باشید که از قاعده CIF استفاده کنید. سپس باید نام مکان و بندری که در آنحا کالا را به خریدار تحویل میدهید، ذکر کنید.
بحث اینکوترمز یکی از اصلیترین مباحث در انواع اصطلاحات بازرگانی خارجی است.
تبادلات بانکی و نقلوانتقال ارزی یکی از مهمترین بخشهای زنجیره صادراتی است. چرا که صادرکننده نیاز دارد با اصول بانکداری بینالملل و حقوق بینالملل به خوبی آشنا باشد. تفاوتهای حقوقی و بانکی میان کشورهای مختلف را درک و شناسایی کند.
خصوصا آنکه کشورمان سالها است که با تحریمها دست و پنجه نرم میکند و این موضوع حساسیت تبادلات بانکی را دو چندان میکند. از طرف دیگر صادرکنندگان نیاز به تامین ارز و مباحثی همچون تعهد ارزی دارند. این در حالی است که نوسانات چند سال اخیر بازار ارز باعث ایجاد مشکلاتی در این خصوص برای تجار و بازرگانان شده است.
در نقلوانتقال ارزی روشهای مختلفی جهت تبادل پول و پرداخت وجود دارد که هر کدام از این روشها دارای ریسکهای متفاوتی برای خریدار و فروشنده است. انتخاب و توافق بین خریدار و فروشنده جهت انتخاب یکی از این روشها بستگی به فاکتورهای متعددی دارد.
واردات (به انگليسى ؛ Import) به کالاهایی که در كشور يا کشورهایی ساخته یا فراهم شده و از راه تجاری به یک کشور دیگر وارد گردد، واردات گفته میشود. معمولاً چون تهیهٔ پارهای كالا براى برخی کشورها امکانپذیر نبوده یا از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمیباشد، لذا آنان با استفاده از کالاهای وارداتی نیازمندیهای خود را تأمین میکنند. شرایط جوی و وضع آب و هوا از جمله عوامل تعیینکننده ضرورت و میزان واردات است. مثلاً چون رشد و نمو گیاهان و میوههای گرمسیری یا استوائی برای کشورهای مناطق معتدله یا سردسیر امکانپذیر نیست، بنابراین با وارد کردن اینگونه میوهها، نیازمندی ساکنان این کشورها را تأمین میکنند. مسئله تخصص، كارگر و قابلیت زمین نیز از جمله عوامل مؤثر در میزان واردات است. غالب کشورها در برابر واردات، کالاهایی را که در داخل تهیه میکنند به کشورهای دیگر نیز صادر مینمایند، و سعی میکنند تا میان واردات و صادرات حداقل، تعادل مناسبی برقرار باشد و کوشش میکنند صادراتشان بر وارداتشان فزونی گیرد. بهطور کلی اقتصاد سالم و معقول آن است که صادرات بر واردات فزونی داشته باشد.
البته در برخی موارد شاید با مشکلاتی از جمله زمان دسترسی به کالا وارداتی و مشکلاتی در ترخیص آن از گمرک مواجه شویم؛ که در این صورت برای به حداقل رساندن مشکلات احتمالی، استفاده از خدمات شرکت های بازرگانی توصیه می شود.
برای شروع و انجام واردات کالا در درجه اول بهتر است علم خود را در این خصوص افزایش دهید؛ چرا که انجام فهالیت های وارداتی و تجاری از حساسیت های خاصی برخوردار است که اگر نا آگاهانه این کار را آغاز کنید؛ ممکن است منابع مالی و سرمایه های انسانی خود را مستهلک کنید. مراحل انجام واردات پس از آگاهی از این حوضه، به شرح زیر است:
با توجه به داده های چند ماهه اخیر و مقایسه روند محصولات وارداتی؛ می توان گفت کالا هایی که واردات آنها در یک سال اخیر، در ایران بیشتر بوده، شامل موارد زیر است:
دلخوش به آنیم که شما همراهمان بوده و هستید و به جد سعى داریم تا این همراهی را با تلاش بیشتر و توسعه در همه زمينه هاى بازرگانى با کیفیت پاسخ دهیم.